Położenie i charakterystyka Parku Narodowego Great Smoky Mountains

Park Narodowy Great Smoky Mountains rozciąga się na granicy stanów Karolina Północna i Tennessee, stanowiąc serce południowej części Appalachów. Jego powierzchnia obejmuje ponad 2110 kilometrów kwadratowych dziewiczych terenów leśnych, co czyni go jednym z największych chronionych obszarów we wschodniej części USA. Przez park przebiega słynny Szlak Appalachów. Struktura geograficzna jest zdominowana przez pasma górskie o łagodnych szczytach, z których najwyższy, Clingmans Dome (niedawno przywrócono mu rodzimą nazwę Kuwohi), wznosi się na wysokość 2025 m n.p.m. To właśnie ukształtowanie terenu wpływa na zróżnicowanie ekosystemów.

Nazwa parku, w dosłownym tłumaczeniu oznaczająca „Wielkie Dymne Góry”, nie jest przypadkowa. Wywodzi się od charakterystycznej, niebieskawej mgły, która często unosi się nad dolinami i szczytami. Zjawisko to jest efektem dużej wilgotności oraz naturalnych związków organicznych (izoprenu) emitowanych przez bujną roślinność. Park został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO ze względu na swoją unikalną bioróżnorodność i zachowane fragmenty pierwotnych lasów. Jest to także Międzynarodowy Rezerwat Biosfery. Co istotne, wstęp na teren Great Smoky Mountains jest bezpłatny, co wyróżnia go na tle innych amerykańskich parków narodowych.

Dlaczego wstęp do parku narodowego jest darmowy?

Park Narodowy Great Smoky Mountains nie pobiera opłat za wstęp ze względu na unikalny sposób, w jaki jego ziemie zostały nabyte. Tereny te zostały wykupione przez stany Tennessee i Karolina Północna, a następnie przekazane rządowi federalnemu w celu utworzenia parku narodowego. Fundusze na zakup ziemi pochodziły z różnych źródeł. Stany Tennessee i Karolina Północna przeznaczyły na ten cel środki publiczne, które zostały uzupełnione przez darowizny od osób prywatnych i organizacji. 

Wkład wnieśli zarówno zamożni darczyńcy, na przykład rodzina Rockefellerów, która przekazała miliony dolarów, jak i zwykli obywatele, w tym dzieci szkolne zbierające na ten cel swoje oszczędności. Około 85% gruntów parku zakupiono od 18 firm zajmujących się pozyskiwaniem drewna, a pozostałą część od około 1200 indywidualnych właścicieli ziemskich.

Warto pamiętać, że chociaż sam wstęp jest bezpłatny, opłatom podlegają parkingi oraz korzystanie z kempingów – zarówno na terenie Great Smoky Mountains, jak i w jego sąsiedztwie.

Najlepszy czas na odwiedziny w Great Smoky Mountains

Warunki pogodowe w Great Smoky Mountains są bardzo zmienne i silnie uzależnione od wysokości. Różnice temperatur między podstawą gór a szczytami mogą sięgać nawet kilkunastu stopni Celsjusza. Latem w dolinach panują upały i wysoka wilgotność, podczas gdy na graniach jest znacznie chłodniej. Zimy bywają śnieżne, szczególnie w wyższych partiach, co prowadzi do okresowego zamykania niektórych dróg, w tym trasy dojazdowej na Clingmans Dome. Opady deszczu są częste przez cały rok, dlatego wodoodporna odzież jest niezbędnym elementem wyposażenia każdego turysty odwiedzającego ten region.

Każda pora roku w Great Smoky Mountains oferuje inne doznania: 

• wiosna, trwająca od końca marca do czerwca, to czas spektakularnego kwitnienia dzikich kwiatów, których w parku zidentyfikowano ponad 1500 gatunków;
• lato zachęca bujną zielenią i otwartymi wszystkimi szlakami oraz atrakcjami;
• jednak za najpiękniejszy okres uważa się jesień – od początku października do połowy listopada lasy mienią się dziesiątkami odcieni żółci, pomarańczu i czerwieni, tworząc niezapomniane krajobrazy;
• zima to z kolei czas ciszy i spokoju, idealny dla osób poszukujących samotności na mniej uczęszczanych szlakach.

Niezwykła bioróżnorodność – flora i fauna Great Smoky Mountains

Flora Great Smoky Mountains jest jedną z najbardziej zróżnicowanych w całej Ameryce Północnej. Park chroni jeden z największych na świecie obszarów lasu liściastego strefy umiarkowanej, w tym fragmenty starodrzewu, które nigdy nie zostały poddane wycince. Rośnie tu ponad 100 gatunków rodzimych drzew, czyli więcej niż w całej północnej Europie. Różnorodność wynika z dużych różnic wzniesień, obfitych opadów i obecności gór, które w przeszłości stanowiły schronienie dla wielu gatunków podczas zlodowaceń. Wędrując po szlakach, można zaobserwować płynne przejścia między poszczególnymi typami lasów.

Park jest również domem dla bogatej fauny. Najbardziej znanym jego mieszkańcem jest baribal, czyli niedźwiedź czarny. Szacuje się, że na terenie parku żyje ich około 1900, co daje jedno z największych zagęszczeń tego gatunku we wschodnich Stanach Zjednoczonych. Spotkanie z niedźwiedziem jest możliwe, dlatego kluczowe jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i odpowiednie przechowywanie żywności. Oprócz baribali, w Great Smoky Mountains występują jelenie wirginijskie, rysie rude, lisy, a także ponad 200 gatunków ptaków. Park odgrywa też kluczową rolę w programie reintrodukcji wapiti.

Świat bezkręgowców Great Smoky Mountains i unikalne zjawiska przyrodnicze

Great Smoky Mountains nosi miano „Światowej Stolicy Salamander”. Występuje tu aż 30 gatunków tych płazów, w tym wiele endemitów, których nie można spotkać nigdzie indziej na świecie. Salamandry odgrywają kluczową rolę w ekosystemie leśnym, stanowiąc ważny element łańcucha pokarmowego. Ich obecność świadczy o czystości i dobrym stanie środowiska naturalnego. Najłatwiej zaobserwować je w pobliżu strumieni i w wilgotnych, zacienionych miejscach pod kamieniami lub zwalonymi pniami drzew. Ich różnorodność i liczebność przyciągają do parku naukowców z całego świata.

Jednym z najbardziej magicznych zjawisk, jakie można zaobserwować w parku, jest synchronizująca się świetlna aktywność świetlików z gatunku Photinus carolinus. Co roku, na przełomie maja i czerwca, przez około dwa tygodnie tysiące tych owadów jednocześnie emituje światło, tworząc niezwykły spektakl. Zjawisko to przyciąga tak wielu chętnych, że władze parku wprowadziły system losowania biletów wstępu na tereny, gdzie jest ono najlepiej widoczne, głównie w okolicach Elkmont. To jedno z nielicznych miejsc na świecie, gdzie można podziwiać synchroniczne świetliki na taką skalę.

Główne atrakcje turystyczne i szlaki w Great Smoky Mountains

Cades Cove to szeroka, malownicza dolina, która jest jedną z najpopularniejszych atrakcji w Great Smoky Mountains. Przez jej środek prowadzi 18-kilometrowa, jednokierunkowa pętla asfaltowej drogi, idealna do zwiedzania samochodem lub rowerem. Obszar ten oferuje jedne z najlepszych w całym parku możliwości obserwacji dzikiej przyrody, w tym jeleni, niedźwiedzi, indyków i wielu innych zwierząt. Cades Cove to także skansen historyczny. Wzdłuż trasy zachowały się liczne XIX-wieczne budynki z czasów pierwszych europejskich osadników: domy, kościoły, stodoły i działający młyn wodny.

Clingmans Dome (Kuwohi) to najwyższy szczyt w Great Smoky Mountains i trzeci co do wysokości na wschód od rzeki Missisipi. Na jego wierzchołku znajduje się futurystyczna wieża obserwacyjna, zbudowana w 1959 roku, z której roztacza się panorama 360 stopni. Przy dobrej widoczności zasięg wzroku sięga nawet 160 kilometrów. Dojazd na parking pod szczytem umożliwia stroma droga, która jest jednak zamykana w okresie zimowym (od 1 grudnia do 31 marca). Z parkingu na szczyt i wieżę prowadzi krótki, ale bardzo stromy, półkilometrowy asfaltowy chodnik. To także ważny punkt na Szlaku Appalachów, który przebiega przez wierzchołek.

Główną arterią komunikacyjną parku jest droga Newfound Gap Road (US Highway 441), która przecina go z północy na południe, łącząc Gatlinburg w Tennessee z Cherokee w Karolinie Północnej. Trasa wznosi się na wysokość ponad 1500 metrów, oferując liczne punkty widokowe, z których można podziwiać majestatyczne krajobrazy Great Smoky Mountains. Inną popularną trasą jest Roaring Fork Motor Nature Trail. To wąska, jednokierunkowa droga, która wije się przez gęsty las, mijając historyczne zabudowania i zapewniając dostęp do początku szlaków prowadzących do pięknych wodospadów.

Popularnym celem wędrówek są też liczne kaskady i wodospady. Jednym z najłatwiej dostępnych jest Laurel Falls, do którego prowadzi dwukilometrowy, utwardzony szlak. Wodospad ma 24 metry wysokości i jest podzielony na dwie części, przez które przechodzi mostek. Innym znanym miejscem jest Grotto Falls. To jedyny wodospad w parku, za którym można przejść, co stanowi nie lada atrakcję. Szlak do niego prowadzi przez stary las i ma umiarkowany stopień trudności. Bardziej wymagającą opcją jest wędrówka do Abrams Falls w dolinie Cades Cove, znanego z dużej objętości przepływającej wody.

Wędrówki po Great Smoky Mountains. Jaki ekwipunek jest potrzebny?

Planując wędrówki po Great Smoky Mountains, ważne jest odpowiednie przygotowanie sprzętowe, które zapewni bezpieczeństwo i komfort na szlaku. Podstawą ekwipunku są solidne, wodoodporne buty trekkingowe o dobrej przyczepności, niezbędne na zróżnicowanym i często śliskim podłożu. Ze względu na bardzo zmienną pogodę i znaczne różnice temperatur między dolinami a szczytami, konieczne jest ubieranie się warstwowo. Niezbędnym elementem wyposażenia jest kurtka przeciwdeszczowa, ponieważ opady mogą wystąpić o każdej porze roku. To wszystko kupisz w dobrym sklepie sportowym (np. Decathlon).

W plecaku każdego turysty powinna znaleźć się również szczegółowa mapa parku i kompas lub naładowane urządzenie GPS, gdyż zasięg sieci komórkowej jest na wielu obszarach zawodny. Należy zabrać ze sobą wystarczającą ilość wody (zalecane minimum to 2 litry na osobę) oraz wysokoenergetyczne przekąski. Apteczka pierwszej pomocy oraz latarka czołowa to kolejne elementy, które mogą okazać się nieocenione w awaryjnej sytuacji.

• Appalachy – odkryj dzikie serce Ameryki Północnej
• Karkonoski Park Narodowy – ceny biletów, godziny otwarcia, dojazd
• Park Narodowy Krka w Chorwacji – musisz zobaczyć te piękne wodospady
• Ojcowski Park Narodowy – atrakcje. Co warto zobaczyć i zwiedzić?
• Przełęcz Llogara – jak wjechać na jedną z najpiękniejszych tras w Europie?