Na Athos mają wstęp jedynie mężczyźni. Kobiety nie mogą zbliżać się do wyspy na odległość mniejszą niż 500 metrów. Zasady te obowiązują od ponad tysiąca lat. Grecja wprowadziła zakaz wstępu kobietom pod groźbą kary więzienia, a niepokorne panie mogą trafić tam nawet na 12 lat! Góra Athos, poświęcona Maryi, została przemieniona w klasztor, który nazwano Ogrodem Matki Boga. Mury klasztoru przyjmowały każdego, kto chciał się poświęcić modlitwie i życiu zgodnemu z regułami mnichów. Jeśli jesteś mężczyzną i będziesz pielgrzymować na Athos, możesz spotkać tam byłych naukowców, artystów czy hippisów. Aby odwiedzić grecki klasztor, należy postarać się o pozwolenie. Sprawdź, co warto wiedzieć o Athos, które zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO!
Święta Góra Athos w Grecji – informacje praktyczne
Aby dostać się na półwysep i odwiedzić monaster potrzebne jest specjalne zezwolenie – jest to tzw. wiza wjazdowa. Dziennie wydawanych jest ich tylko 10. Wstęp na teren klasztoru mają jedynie mężczyźni po 18, roku życia. Pozwolenie wydawane jest na 4 dni i 3 noce i obowiązuje w konkretnych dniach. Noc trzeba spędzić w klasztorze, ponieważ na miejscu brak hoteli czy pensjonatów. Po zmroku trudno opuścić teren Athos, ponieważ bramy klasztoru są zamykane, a otwierają się dopiero o świcie. Na półwysep można się dostać jedynie drogą morską, korzystając z promu. Wyprawa na Athos ma charakter pielgrzymki, co oznacza, że niezależnie od wyznania należy przestrzegać mnisich reguł. Zabronione jest:
- palenie;
- pływanie;
- chodzenie z rękami w kieszeniach lub trzymanie ich za plecami;
- mówienie podniesionym głosem;
- śpiewanie i nucenie.
Turyści na terenie klasztoru muszą pamiętać o odpowiednim stroju – skromnym i stonowanym. Najlepiej wybrać długie spodnie i koszulę z długim rękawem. Przydadzą się także wygodne trekkingowe buty, ponieważ sporo tam kamienistych dróg. Odpowiedni dla siebie model znajdziesz w sklepach sieci Decathlon. Pamiętaj, że podczas wizyty na Athos nie wolno używać kamery, a o możliwość użycia aparatu fotograficznego należy zapytać.
Republika mnichów i reguła klasztorna
Athos ma status okręgu autonomicznego, jest oddzielnym departamentem. Najważniejsi urzędnicy pobierają państwową pensję. Działa tu kilka urzędów państwowych i poczta. Zarząd sprawują prawosławni mnisi z Athos, a oficjalnym portem jest miasteczko Dafni. Co ciekawe, Athos od reszty półwyspu oddziela strzeżona przez policję granica lądowa. Zakonnicy żyją tu w surowych warunkach, nierzadko w całkowitym odosobnieniu. Zajmują się rolnictwem i handlem. Athos otrzymuje też każdego roku dotację państwową. Co ciekawe, niektóre klasztory zasłynęły jako udziałowcy na światowych rynkach finansowych. Zarządcą jest Święta Wspólnota z siedzibą w Karies. Dwudziestu przedstawicieli klasztorów na Athos spotyka się dwa razy w tygodniu na posiedzeniu. Ich zadaniem jest koordynacja współpracy między monasterami, a także łagodzenie powstałych konfliktów. Wszystkie decyzje podejmuje się większością głosów, a swego rodzaju organem władzy jest Święta Komisja.
Historia greckiego Athosu
Legenda głosi, że założycielem klasztoru na Athos był Konstantyn Wielki, jednak nie ma żadnych dowodów na poparcie tej teorii. Prawdopodobnie pierwsi mnisi przybyli tu w VIII wieku w poszukiwaniu odosobnienia. W 843 roku delegacja zakonników z Athos brała udział w uroczystości, której celem było przywrócenie kultu ikon w Konstantynopolu. Mnisi otrzymali ziemie na Athos na wyłączną własność w 883 roku (dekretem cesarza Bazylego I zostali także zwolnieni z płacenia podatków). W 963 roku powstał pierwszy klasztor – Wielka Ławra. W jego budynku mieściło się kilka mnisich cel i kaplica. Jej twórca, Atanazy z Athos, opracował również zbiór zasad, którymi mieli się kierować zakonnicy. Liczba klasztorów wciąż rosła, a kilka monasterów powstałych w okolicy X wieku przetrwało do czasów współczesnych – Wielka Ławra, Iwiron, Watopedi, Esfigmentu, Kseropotamu. W 1045 roku po raz pierwszy użyto określenia Święta Góra, które funkcjonuje do dziś. W XIV wieku mnisi rozpowszechnili metodę modlitewną hezychazmu, która stała się elementem prawosławia (praktykowanie cnoty i modlitwy jako sposób na zbliżenie się do Boga). W 1345 roku Athos znalazł się pod kontrolą serbską, a w 1350 wrócił w granice Bizancjum.
Dalsze losy mnichów z wyspy Athos
Zakonnicy popierali walki o niepodległość Grecji, co doprowadziło do zniszczeń i plądrowania klasztorów. Część z nich uciekła z Athos, zabierając cenne relikwie, by wrócić dopiero po 1830 roku. Stopniowo zwiększała się także liczba mnichów pochodzenia serbskiego, bułgarskiego i rosyjskiego. Wiek XIX to czas intensywnej ingerencji Rosjan w życie mnichów z Athos. Władze carskie nie szczędziły pieniędzy na odbudowę zniszczonych klasztorów. W tym czasie został rozbudowany rosyjski klasztor św. Pantelejmona, powstały również skity, czyli miejsca pokutnej ascezy – pustelnie. Przez kolejne lata sukcesywnie wzrastała liczba mnichów rosyjskich i znaczenie ich klasztoru. Upadek caratu oraz rewolucja październikowa zmieniły ten stan rzeczy. W 1913 roku Athos stało się niezależną prowincją w Grecji. W czasie II wojny światowej, po inwazji Niemiec na Grecję, republika mnichów znalazła się pod osobistą protekcją Hitlera. W 1963 roku odbyły się uroczyste obchody 1000-lecia istnienia greckiej Athos. Dziś funkcjonuje tam 20 monasterów, a przybywający nowi zakonnicy pochodzą z Grecji, Serbii, Bułgarii, Rosji, Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii, Niemiec, Peru czy krajów afrykańskich.
Chalkidiki, czyli Półwysep Chalcydycki
Choć na samą Świętą Górę dostaną się jedynie mężczyźni, warto wybrać się w małą podróż po okolicy. Pierwszym przystankiem są Saloniki – do miasta dotrzesz samolotem. W drodze na półwysep czeka kilka miejsce godnych uwagi, m.in.:
- Arnea – historyczna wioska z wąskimi, brukowanymi uliczkami i kamiennymi domkami, która słynie z produkcji miodu i serów oraz ręcznie tkanych dywanów;
- ruiny starożytnego miasta Stagira, w którym urodził się Arystoteles;
- Uranupoli (Ouranoupoli) – niewielka miejscowość turystyczna niedaleko granicy z Republiką Mnichów z bizantyjską wieżą z XIV wieku i wystawą znalezisk ze stanowisk archeologicznych;
- pozostałości klasztoru Zygou – jedyny monaster, do którego wstęp mają kobiety.
Choć Góra Athos nie jest szczytem do zdobycia, to fani trekkingu i górskich aktywności także mogą odwiedzić jej okolice. Jeśli choć z oddali chcesz zobaczyć klasztor na Athos, weź udział w rejsie statkiem wzdłuż wybrzeża. Trzygodzinna podróż to spora dawka wiedzy na temat okolicy i samego klasztoru. Dobrym pomysłem jest wycieczka na północną część półwyspu, gdzie koncentruje się świeckie życie. To tam znajdziesz plaże, hotele, bary i restauracje, w których serwowane są najbardziej popularne dania (np. sałatka grecka). To fascynujące miejsce, gdzie z jednej strony toczy się życie pełne rozrywek, zaś z drugiej – surowe, ascetyczne, skupione na modlitwie i pracy. Wyprawa na Chalkidiki to okazja do poznania prawdziwego dualizmu Grecji.
Może Cię także zainteresować:
- Góry w Grecji – najważniejsze szczyty
- Góry Pindos – gdzie leżą i czym się charakteryzują?
- Łysa Góra – poznaj urok Gór Świętokrzyskich
- Mnich – sprawdź, jak się przygotować do wspinaczki tatrzańskiej!
- Góry Bardzkie w Sudetach. 8 największych atrakcji
