Góry Stołowe w przeważającej części składają się z górnokredowych piaskowców ciosowych. Budowa geologiczna, działalność lodowca oraz wiele innych procesów nadały im rzadko spotykaną formę. Do najsłynniejszych formacji należą m.in. Szczeliniec Wielki, Radkowskie Skały, Skalne Grzyby czy Błędne Skały. Nocleg znajdziesz w górskich schroniskach Gór Stołowych lub w jednym z wielu obiektów hotelowo-wypoczynkowych w okolicznych miejscowościach. W zachodniej części Ziemi Kłodzkiej funkcjonuje sporo uzdrowisk o rozbudowanej infrastrukturze turystycznej.
Góry Stołowe znajdują się w Sudetach Środkowych
Kształtowały się przez setki milionów lat, a kluczowe dla rzeźby masywu były procesy zachodzące ok. 30 milionów lat temu. Osady górnokredowego morza wypiętrzyły się w pionie, a poszczególne warstwy piaskowców i innych skał gór płytowych pochodzą z różnych epok geologicznych. Polską część sudeckiego pasma określa się czasami jako Zawory, natomiast czeskie Góry Stołowe to Broumovská vrchovina. Po obu stronach granicy znajduje się wiele punktów widokowych, szlaków pieszych i rowerowych, a także niezwykle fotogenicznych skał.
Park Narodowy Gór Stołowych
Park Narodowy Gór Stołowych utworzono w 1993 roku. Zajmuje on powierzchnię ponad 63 km², z czego 771 ha stanowi obszar ochrony ścisłej. Utworzenie parku narodowego miało na celu zabezpieczenie unikalnych krajobrazów. Niektóre skały w Górach Stołowych udostępniono miłośnikom wspinaczki – obowiązują jednak restrykcyjne limity wejść i inne ograniczenia. Obowiązek posiadania stosownego pozwolenia dotyczy między innymi:
- Filarów Skalnych;
- Kopy Śmierci;
- Narożnika;
- Radkowskich Skał;
- Starego Biwaku;
- Adršpašsko-teplickich skál;
- Broumovskich stěn;
- Wzniesienia Ostaša.
Co zabrać na wyprawę w Góry Stołowe?
Podstawą są solidne, dobrze chroniące kostkę i stopę buty – najlepiej z antypoślizgową podeszwą. Powierzchnia skał i kamiennych stopni na szlakach często jest gładka lub omszona. Przy dużej wilgotności podłoża łatwo o poślizgnięcie się, a w konsekwencji – bolesny upadek. Podczas wędrówki przez Góry Stołowe przyda ci się wyposażenie oferowane w sklepie Decathlon, na przykład:
- kijki trekkingowe;
- stuptuty;
- spodnie turystyczne;
- uniwersalne kurtki;
- plecak turystyczny.
Szczeliniec Wielki (919 m n.p.m.) to najwyższy szczyt Gór Stołowych
A zarazem też centralny punkt na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych z licznymi tarasami widokowymi. Aby się tu dostać, trzeba pokonać 665 stopni. Z wierzchołka Szczelińca Wielkiego roztaczają się piękne panoramy na Sudety, znajduje się tutaj również schronisko PTTK. Z górą wiąże się wiele legend, głównie ze względu na bogatą rzeźbę terenu. Do najsłynniejszych skał w tym miejscu należą:
- Fotel Pradziada – najwyższy punkt na Szczelińcu Wielkim, nazywany także Tronem Liczyrzepy;
- Serce Ducha Gór;
- Kołyska Księżniczki Emilki;
- labirynt Piekiełko;
- labirynt Diabelska Kuchnia;
- skały przypominające zwierzęta – Słoń, Kwoka, Małpa, Pies, Sowa, Żółw, Wielbłąd oraz Mamut.
Na Szczeliniec Wielki prowadzi wiele szlaków ze wszystkich części Gór Stołowych. Przejście najpopularniejszej, liczącej 2,4 km trasy z Karłowa do tarasów widokowych zajmuje ok. 1 h. Szczeliny między skałami bywają bardzo wąskie, wobec tego na pętli obowiązuje ruch jednokierunkowy. Do przełęczy pod szczytem prowadzą także żółty szlak ze Schroniska Pasterka oraz niebieska trasa z Radkowa. Czas wejścia na Szczeliniec Wielki tymi drogami to odpowiednio ok. 1,5 i 3 godziny (3 i 7,6 km).
Błędne Skały i Skalne Grzyby to największe atrakcje Gór Stołowych
Z taką opinią zgodziłoby się wiele osób, które przemierzyło tutejsze szlaki turystyczne wzdłuż i wszerz. Do Błędnych Skał prowadzi czerwony szlak – z Karłowa to 4,8 km do przejścia w 1,5 h, natomiast z Kudowy-Zdroju trzeba pokonać blisko 7 km (szacowany czas przejścia to 2 h 45 min.). Z kolei wokół Skalnych Grzybów utworzono specjalną ścieżkę edukacyjną. Ten zielony szlak w Górach Stołowych ma 6,5 km długości, przejście zajmuje niespełna 2 h. Dojazd z Kudowy na pobliski parking pod Batorowem to kwestia ok. 30 minut jazdy samochodem.
Lista pięknych zakątków, które warto odwiedzić, jest zdecydowanie dłuższa. Równie wielu zwolenników co Błędne Skały ma czeskie Skalne Miasto w Adršpachu. Ta perełka Gór Stołowych leży w zachodniej części pasma górskiego, nieopodal Mieroszowa. Po przekroczeniu granicy z Czechami pozostaje pokonać 5,4 km do bram parku narodowego Adršpašskoteplické skály. Podczas wizyty w Górach Stołowych i na Dolnym Śląsku warto zobaczyć jeszcze następujące formacje oraz miejsca:
- Skały Puchacza;
- Maczuga Herkulesa;
- Masyw Skalniaka;
- Białe Skały;
- Skalne Bastiony Radkowa;
- Podmorskie Kanały;
- Skalna Czaszka.
Sudecki Park Narodowy Gór Stołowych w filmach
Tutejsze skalne labirynty są niezwykle malownicze, a zarazem tajemnicze i niepokojące. Gdyby nie wytyczone ścieżki oraz oznaczone szlaki, łatwo byłoby się zgubić. Dostrzegają to nie tylko turyści, ale i filmowcy. Najsłynniejsze filmy, w których „zagrały” Góry Stołowe, to dwie części „Opowieści z Narnii” – „Lew, Czarownica i stara szafa” oraz „Książę Kaspian”. Lokalne plenery wybrali również twórcy filmu „Przyjaciel wesołego diabła”.
Góry Stołowe – górskie szlaki piesze i proponowane trasy turystyczne
Na obszarze Parku Narodowego Gór Stołowych wytyczono 11 głównych szlaków, oznaczonych czterema kolorami. Do tego dochodzą trasy na obszarach nieobjętych ochroną. Do dróg pieszych należałoby doliczyć jeszcze ścieżki rowerowe, konne czy trasy biegowe dla narciarzy. Poniżej kilka propozycji na wycieczkę przez polskie Góry Stołowe:
- Z Karłowa wokół Szczelińca Wielkiego i do Wambierzyc – 13,5 km do przejścia w 4–5 h. Najpierw zielonym szlakiem przez najwyższy szczyt pasma, po powrocie czerwonym szlakiem do rozdroża pod Skalnymi Wrotami, dalej niebieską trasą przez Radków do bazyliki.
- Z Mieroszowa do Teplic przez Adrszpaskie Skały – 16,5 km, trasa na ok. 5–7 godzin. Czerwonym szlakiem do przejścia granicznego w Łącznej, ze Zdoňova żółtą ścieżką do Skalnego Miasta. Potem niebieską trasą wokół jeziorka, dalej zielonym szlakiem przez labirynt. Z rozdroża „U trpaslíka” idzie się żółtą odnogą, mijając kolejne wodospady. Po wyjściu z obszaru Teplickich skál niebieską ścieżką do miejscowości Teplice nad Metují.
- Z Dusznik-Zdroju do schroniska na Szczelińcu Wielkim – 13,5 km, do przejścia w 4:30–6 h. Z centrum miasta niebieskim szlakiem do Puchacza, dalej zieloną ścieżką w stronę Skalnej Furty. Dalej żółtą odnogą przez Fort Karola, następny cel to Karłów. Trzeba przejść przez górny parking, a dalej trasą turystyczną im. Franciszka Pabla zgodnie z oznaczeniami.
Kaplica Czaszek, bazylika w Wambierzycach i inne atrakcje turystyczne. Co jeszcze warto zobaczyć w Górach Stołowych?
Sudeckie formacje piaskowców są niewątpliwie efektowne, ale i one mogą się znudzić. Co zrobić, gdy do końca urlopu pozostało jeszcze sporo czasu? Odwiedzając Góry Stołowe, warto zobaczyć jeszcze następujące miejsca i obiekty:
- Fort Karola pod Lisią Przełęczą;
- Twierdza Kłodzko;
- Wodospady Pośny;
- Droga Stu Zakrętów – malowniczy, 23-kilometrowy odcinek drogi wojewódzkiej 387;
- Kaplica Czaszek w Czermnej;
- Park Zdrojowy w Polanicy-Zdroju;
- bazylika Nawiedzenia NMP w Wambierzycach;
- wambierzycka kalwaria;
- Muzeum Zabawek w Kudowie-Zdroju;
- ruiny Zamku Homole w Górach Orlickich;
- Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju;
- Piekielna Góra;
- Zamek Leśna Skała w Szczytnej;
- kompleks fortów obronnych Twierdza Srebrna Góra.
Wystarczy dosłownie jeden rzut oka na Góry Stołowe, by wiedzieć, skąd wzięła się ich nazwa. Jednak turyści mogą liczyć na znacznie więcej atrakcji. Fantastyczne formacje głazów oraz malownicze panoramy na Sudety i Kotlinę Kłodzką to dopiero początek. Jednymi z największych ciekawostek regionu są źródła wód o właściwościach leczniczych. W okolicy nie brakuje interesujących zabytków i muzeów, a także różnych parków rozrywki. A dokąd twoim zdaniem warto jeszcze się udać, kiedy planuje się wycieczkę w te góry w Polsce?
Fot. ilustracyjne: Jacek Halicki via Wikipedia, CC BY-SA 3.0
