5 najwyższych szczytów świata. Co o nich wiemy?

Najwyższe szczyty świata położone są głównie w Himalajach

Wszystkie pięć najwyższych szczytów świata znajduje się w systemie górskim Himalaje-Karakorum, tworząc jeden z najbardziej imponujących krajobrazów na Ziemi. Te gigantyczne masywy, powstałe około 50 milionów lat temu w wyniku kolizji płyt tektonicznych, do dziś rosną o kilka milimetrów rocznie. Dla miłośników turystyki górskiej stanowią one ultimatum wyzwanie – od komercyjnych wypraw po najtrudniejsze techniczne wspinaczki na świecie.

Mount Everest (8849 m n.p.m.) – Dach Świata

Mount Everest, oficjalnie mierzący 8849 m n.p.m., stanowi absolutny szczyt naszej planety. Położony na granicy Nepalu i Tybetu (Chiny), w sercu Himalajów, ten monumentalny masyw w zależności od kultury nosi różne nazwy: Sagarmatha w języku nepalskim (oznaczające „czoło nieba”) oraz Chomolungma po tybetańsku („matka bogini świata”). Oficjalna wysokość szczytu była wielokrotnie weryfikowana i aktualizowana. Najnowsze pomiary, przeprowadzone wspólnie przez Nepal i Chiny w 2020 roku, ustaliły wysokość na 8848,86 metra. W porównaniu z poprzednimi pomiarami różnica jest niewielka, ale w świecie wysokogórskim ma to duże znaczenie.

Historia Mount Everestu jako celu wspinaczkowego sięga początków XX wieku, ale dopiero 29 maja 1953 roku Edmund Hillary z Nowej Zelandii i Tenzing Norgay z Nepalu jako pierwsi stanęli na najwyższym szczycie świata. To historyczne osiągnięcie otworzyło drzwi do ery komercyjnego himalaizmu, która trwa do dziś. Od tamtej pory na szczyt Mount Everestu weszło już ponad 10,000 osób, a liczba ta stale rośnie. Rekord pod względem liczby wejść należy do Kami Rita Sherpa, który zdobył szczyt aż 24 razy. Najmłodszym zdobywcą był 13-letni Amerykanin Jordan Romero, podczas gdy najstarszym – 80-letni Japończyk Yuichiro Miura.

Mount Everest stał się symbolem komercjalizacji wysokogórskiej turystyki. Dzisiaj większość wspinaczy korzysta z usług komercyjnych agencji, które oferują pełną obsługę wypraw. Koszty takiej wyprawy wahają się od 45,000 do ponad 100,000 USD, w zależności od poziomu usług. Przyniosło to jednak nieoczekiwane problemy. Media często pokazują zdjęcia kilometrowych zatorów, gdzie wspinacze godzinami czekają na swoją kolej do ostatniego odcinka drogi na szczyt.

K2 (8611 m n.p.m.) – Dzika Góra Karakorum

K2, mierzący 8611 metrów wysokości, to drugi najwyższy szczyt świata, ale przez wielu uważany za najtrudniejszy do zdobycia. Położony na granicy Pakistanu i Chin, w sercu  Karakorum, ten majestatyczny szczyt zasłużył sobie na przydomek – Dzika Góra. Nazwa góry pochodzi z systemu katalogowania szczytów Karakorum wprowadzonego w 1856 roku przez brytyjskiego topografa T.G. Montgomerie, gdzie K oznaczało Karakorum, a cyfra 2 – drugi szczyt na liście.

K2 zbudowany jest głównie z granitów i gnejsów, co nadaje mu charakterystyczną ciemną barwę i ostre, skaliste krawędzie. Masyw otoczony jest przez gigantyczne lodowce, które tworzą spektakularny, ale trudno dostępny krajobraz. Położenie geograficzne czyni K2 jednym z najbardziej odizolowanych ośmiotysięczników, co dodatkowo zwiększa trudność organizacji wypraw. K2 był ostatnim z czternastu ośmiotysięczników, który został zdobyty zimą. Ten historyczny moment nastąpił dopiero w styczniu 2021 roku.

Sezon wspinaczkowy na K2 jest znacznie krótszy niż na Mount Everest i trwa głównie od czerwca do sierpnia. Warunki pogodowe są wyjątkowo nieprzewidywalne – nagłe burze śnieżne i gwałtowne zmiany temperatury mogą zaskoczyć wspinaczy nawet w najlepszych warunkach. W przeciwieństwie do Mount Everestu K2 pozostał znacznie mniej skomercjalizowany. Wyprawy na ten szczyt wymagają wyższych umiejętności technicznych i większej samodzielności. To sprawia, że K2 przyciąga bardziej doświadczonych wspinaczy, ale jednocześnie oznacza wyższą śmiertelność.

Kanczendzonga (8586 m n.p.m.) – trzeci najwyższy szczyt świata

Kanczendzonga jest trzecim najwyższym szczytem świata i jednym z najbardziej szanowanych przez lokalne społeczności. Dla mieszkańców regionu Sikkim i wschodniego Nepalu to święta góra, uważana za siedzibę bóstw. Lokalne społeczności od wieków oddawały jej cześć, a współczesne wyprawy wspinaczkowe muszą respektować te tradycje. Większość zespołów wspinaczkowych zatrzymuje się kilka metrów przed prawdziwym szczytem, aby nie naruszyć świętości miejsca.

Kanczendzonga ma tragiczną reputację jednego z najbardziej niebezpiecznych ośmiotysięczników świata. Statystyki są bezlitosne – co piąty wspinacz, który próbuje zdobyć szczyt, ginie podczas próby. Na ponad 300 udanych wejść odnotowano ponad 60 ofiar śmiertelnych. Również Polacy zapisali się w historii trzeciego najwyższego szczytu świata. Pierwsze polskie wejście dokonali Jerzy Kukuczka i Krzysztof Wielicki w 1986 roku. Oba nazwiska to legendy polskiego himalaizmu, ale góra ta zapisała się również tragicznie w polskiej historii wspinaczkowej.

To właśnie na zboczach Kanczendzongi zaginęła Wanda Rutkiewicz, jedna z najsłynniejszych polskich himalaistek, w 1992 roku. Jej los pozostaje niewyjaśniony do dziś i stanowi jeden z najbardziej tajemniczych przypadków w historii himalaizmu. Mimo niebezpieczeństw kolejne polskie alpinistki kontynuowały tradycję. Kinga Baranowska i inne polskie wspinaczki również zdobyły ten trudny szczyt, potwierdzając wysoką klasę polskiego himalaizmu kobiecego.

Lhotse (8516 m n.p.m.) – siostra Everestu

Lhotse jest czwartym najwyższym szczytem świata i jednym z najbardziej charakterystycznych. Nazwa w języku tybetańskim oznacza „Południowy Szczyt”, co doskonale opisuje jego położenie względem Mount Everestu. Oba szczyty są połączone Przełęczą Południową na wysokości 7906 metrów, a drogi wspinaczkowe dzielą się dopiero powyżej obozu III. Oznacza to, że wspinacze często korzystają z tej samej infrastruktury bazowej.

Południowa ściana Lhotse, mierząca około 3200 metrów wysokości, uważana jest za jedną z największych ścian górskich na świecie. Ta monumentalna formacja stanowi jeden z ostatnich wielkich problemów współczesnego himalaizmu – do dziś bardzo niewiele ekip zdołało ją przejść. Charakteryzuje się ekstremalnymi nachyleniami, niestabilnymi warunkami śnieżnymi i stałym zagrożeniem lawinowym. Wiele ekspedycji próbowało ją zdobyć, ale większość kończyła się niepowodzeniem lub tragicznie. Właśnie w tym miejscu zginął legendarny Jerzy Kukuczka.

Sezon wspinaczkowy na Lhotse przypada na te same okresy co na Mount Everest – głównie maj i początek czerwca. Większość ekspedycji korzysta z tej samej infrastruktury co wyprawy na Mount Everest, co znacznie ułatwia logistykę. Jednak mimo tej bliskości Lhotse pozostaje znacznie mniej popularny niż jego słynniejszy sąsiad. Podczas gdy Everest zdobywa rocznie setki osób, na Lhotse wchodzi zaledwie kilkadziesiąt.

Makalu (8463 m n.p.m.) – Wielka Czerń

Makalu, mierzący między 8463 a 8485 metrów wysokości (różne źródła podają różne wartości), jest piątym najwyższym szczytem świata. Położony zaledwie 20 kilometrów na wschód od Mount Everestu, na granicy Nepalu i Chin, wyróżnia się charakterystyczną piramidą i ciemnymi, skalistymi ścianami. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od sanskryckiego maha-kala, oznaczającego „Wielką Czerń”, co doskonale opisuje wygląd góry, gdy wiatr oczyści jej zbocza ze śniegu, odsłaniając ciemne, granitowe formacje. Alternatywna interpretacja mówi o nazwie oznaczającej tron bóstwa Śiwy.

Pierwszego wejścia na Makalu dokonali francuscy wspinacze Lionel Terray i Jean Couzy 15 maja 1955 roku. Była to część większej francuskiej wyprawy, która zastosowała nowatorską wówczas taktykę stopniowej aklimatyzacji i kilku obozów wysokościowych. Polską historię na Makalu zapisał Jerzy Kukuczka, który zdobył szczyt 15 października 1981 roku podczas swojej drogi do zdobycia wszystkich czternastu ośmiotysięczników. Pierwsze zimowe wejście na Makalu nastąpiło dopiero w 2009 roku, gdy szczyt zdobyli Simone Moro z Włoch i Denis Urubko z Kazachstanu.

Makalu uważany jest za jeden z najtrudniejszych technicznie ośmiotysięczników. Wszystkie drogi prowadzące na szczyt wymagają zaawansowanych umiejętności wspinaczkowych, a niektóre odcinki charakteryzują się ekstremalnymi nachyleniami przekraczającymi 70 stopni.

Porównanie najwyższych szczytów świata

Różnice w popularności pomiędzy poszczególnymi szczytami są ogromne. Mount Everest przyciąga rocznie setki wspinaczy, podczas gdy na pozostałe cztery szczyty wchodzi łącznie znacznie mniej osób. Ta dysproporcja wynika głównie z poziomu trudności technicznej oraz dostępności komercyjnych wypraw.

Turystyka wysokogórska i aspekty praktyczne

Ostatnie trzy dekady przyniosły rewolucję w turystyce wysokogórskiej. To, co kiedyś było domeną elitarnych ekspedycji, stało się – przynajmniej w przypadku Mount Everestu – dostępne dla znacznie szerszego grona osób gotowych zapłacić za profesjonalną obsługę. Komercjalne agencje oferują dziś pełne pakiety wyprawowe, obejmujące pozwolenia, transport, wyżywienie, namioty, przewodników oraz sherpów. 

Nie każdy musi jednak wspinać się na szczyt, aby doświadczyć magii najwyższych gór świata. Coraz popularniejsze stają się trekkingowe wędrówki do baz poszczególnych szczytów. Trekking do bazy Mount Everestu (5364 m n.p.m.) trwa około dwóch tygodni i nie wymaga specjalistycznego sprzętu wspinaczkowego. Podobnie, wędrówki wokół masywu Kanczendzongi czy do bazy K2 oferują spektakularne widoki na najwyższe szczyty świata bez ryzyka związanego ze wspinaczką na ekstremalne wysokości. Te trasy są dostępne dla każdego o dobrej kondycji fizycznej i odpowiednim przygotowaniu do trekkingu wysokogórskiego.

• Himalaiści polscy – jakimi wyprawami w Himalaje zasłynął polski himalaizm zimowy?
• Makalu w Himalajach. Co wiemy o piątej najwyższej górze świata?
• Karakorum – położenie, najwyższe szczyty, informacje o łańcuchu górskim
• Mount Mitchell – najwyższy szczyt Appalachów. Co o nim wiemy?
• Góry w Afryce – wyprawa na Kilimandżaro i inne szczyty