Wspinaczka i jej rodzaje. Wszystko, co warto wiedzieć o ściankach, skałach i sprzęcie!

Wspinaczkę najczęściej definiuje się jako przemieszczanie się z przeważającym kierunkiem pionowym, z użyciem wszystkich czterech kończyn oraz (w razie konieczności) akcesoriów wspomagających chwyt i/lub zapewniających asekurację. Wszelkie podziały na kategorie i rodzaje mają mocno umowny, uznaniowy charakter. Bierze się pod uwagę m.in. teren, warunki pogodowe, porę dnia i roku, używany sprzęt wspinaczkowy oraz wiele dodatkowych założeń lub wymogów. W 2021 roku wspinaczka sportowa zadebiutowała w roli dyscypliny medalowej na letnich igrzyskach olimpijskich Tokio 2020. Najlepszy wynik wśród reprezentantów Polski uzyskała Aleksandra Mirosław. W klasyfikacji generalnej była 4., a w konkurencji wspinaczki szybkościowej wyśrubowała rekord świata do 6,84 s.

Wspinaczka skałkowa, bouldering, alpinizm, wspinanie na ściankach

Tylko od wspinacza zależy, jaki cel sobie postawi i jakiego wyzwania zechce się podjąć. Dlatego tak trudno o jednolity system klasyfikacyjny. Można wręcz pokusić się o stwierdzenie, że powstaje coraz więcej wariantów wspinaczki ściankowej i górskiej. Wszystkie odmiany łączy chyba tylko jedna cecha wspólna – do poruszania się po mniej lub bardziej wymagającym terenie bezwzględnie trzeba używać rąk. Do przytrzymywania się, podciągania, zachowywania równowagi lub obsługi sprzętu wspinaczkowego. Style przemieszczania się po ścianie lub innej powierzchni (skalnej, lodowej itd.) czy zakres asekuracji to kolejne czynniki istotne dla miłośników tego rodzaju aktywności fizycznej.

Czy istnieją jakieś ogólne zasady, którymi rządzi się wspinaczka jako całość? Można pokusić się o wytypowanie kilku, kilkunastu, albo i kilkudziesięciu podstawowych reguł. Jednak nie należy ich traktować jak nienaruszalnych przykazań, według których można stworzyć dekalog wspinacza. W naturze tego sportu należy przełamywanie granic – rozumiane zarówno jako pokonywanie własnych, indywidualnych ograniczeń, jak i wytyczanie nowych tras albo narzucanie kolejnych wymogów.

O czym trzeba pamiętać przed wspinaczką – porady uniwersalne

W zbiorze zasad wspinaczki mogłyby się znaleźć następujące prawidła:

1. Zapewnij sobie maksymalną możliwą swobodę ruchów. Ubiór nie może ograniczać możliwości wykonywania pewnych ruchów i manewrów. Sprzęt wspinaczkowy dobieraj adekwatnie do miejsca i charakteru wyzwania, jakie przed sobą stawiasz.
2. Nie porównuj swoich osiągnięć z cudzymi wyczynami. Wspinaczka to sport indywidualny, nawet kiedy uprawia go grupa zgranych znajomych. Każdy ma indywidualny zakres możliwości, lata treningu czy sprawdzone sposoby pokonywania przeszkód – dopasowane do własnych parametrów motorycznych i cech budowy ciała.
3. Dbaj o bezpieczeństwo swoje i innych. Kilka razy sprawdzaj poprawność zawiązania liny oraz zastosowania pozostałych akcesoriów asekuracyjnych. Jeżeli zrobisz to poprawnie, nawet odpadnięcie od ściany nad przepaścią skończy się tylko na strachu. Jeżeli to ty odpowiadasz za asekurację kogoś, kto właśnie się wspina, nie pozwalaj sobie nawet na najmniejszą i najkrótszą dekoncentrację. A już za nic w świecie nie puszczaj liny!
4. Umiejętności i nawyki zdobyte podczas wspinaczki na ściankach w zamkniętych obiektach mają się nijak do tego, jak wygląda wspinaczka górska albo na skałach. I vice versa. W obu przypadkach trzeba nabierać doświadczenia osobno, umiejętnie dozując skalę trudności.
5. Najpierw znajdź podparcie dla nóg, potem szukaj miejsca do podciągnięcia się na rękach, wbicia haka lub czekanu. Stabilne stopnie i występy pozwalają na chwilę się zatrzymać, dokładnie rozejrzeć, odpocząć zmęczonym dłoniom i ramionom.
6. Podstawą uprawiania wspinaczki jest umiejętność właściwego balansowania środkiem ciężkości. W wielu sytuacjach pozwala to zaoszczędzić mnóstwo energii na dalsze etapy.
7. Nie bój się korzystać z usług instruktorów, przewodników wspinaczkowych lub innych miłośników tego sportu. Ktoś z zewnątrz szybciej wyłapie błędy i pomoże w ich skorygowaniu, zanim zmienią się w nieprawidłowe nawyki.

Najpopularniejsze rodzaje wspinaczki – podział dyscyplin sportowych dla wspinaczy

Stwierdzenie „każdy znajdzie tu coś dla siebie” byłoby dużą przesadą. Nie ma tu sportów, w których można próbować się z marszu po latach leżenia na kanapie. Każda forma wspinaczki wymaga sporej sprawności fizycznej, siły, gibkości oraz wyobraźni przestrzennej. Najczęściej można się zetknąć z podziałem na 3 główne kategorie, uwzględniające m.in. teren działania, sposób poruszania się czy wykorzystanie sprzętu. Są to:

• wspinaczka klasyczna – sprzęt służy wyłącznie do asekuracji, teren pokonuje się wyłącznie siłą rąk i nóg. Uwzględnia następujące warianty przemieszczania się i pokonywania tras:
• OS;
• FLASH;
• RP;
• RK;
• AF;
• TR;
• SOLO
• wspinaczka hakowa (techniką sztucznych ułatwień) – z użyciem dodatkowych akcesoriów i zakładanych punktów asekuracyjnych, takich jak:
• haki;
• stopnie;
• chwyty;
• ringi (pierścienie);
• ławeczki pod drabiny;
• wspinaczka zimowa.

Wspinaczka – pozostałe systemy klasyfikacji

W podziale według warunków terenowych występują:

• wspinaczka na sztuczne obiekty:
• ściany;
• buildering;
• wspinaczka szybkościowa;
• bouldering;
• wspinaczka skałkowa;
• wspinaczka piaskowcowa;
• wspinaczka górska:
• taternictwo;
• alpinizm (wspinaczka wysokogórska);
• himalaizm (wspinaczka wysokościanowa);
• wspinaczka lodowa;
• drytooling (techniki lodowcowe na nieoblodzonych skałach);
• wspinaczka mikstowa (mieszanka technik stosowanych na lodzie i skałkach);
• wspinaczka wielkościanowa;
• wspinaczka jaskiniowa (alpinizm podziemny).

Kolejnym istotnym kryterium dla wspinaczy jest sposób asekuracji. Pod tym względem istnieją 3 główne odmiany i 4 dodatkowe podtypy tego sportu:

• wspinaczka bez asekuracji (na żywca, żywcowanie);
• wspinaczka z asekuracją dolną:
• wspinanie tradycyjne, wspinacz asekuruje sam siebie lub drugą osobę;
• wspinaczka sportowa, z wykorzystaniem obiektów pomocniczych;
• wspinaczka z asekuracją górną:
• wspinaczka w zespole wspinaczkowym (na drugiego);
• wspinaczka na wędkę.

Sprzęt wspinaczkowy służy nie tylko do asekuracji na skałach i skałkach

Chroni przed zimnem i innymi czynnikami zewnętrznymi, pozwala utrzymać ciepło rozgrzanych mięśni, rozbić obóz w ekstremalnych warunkach i jeszcze wiele, wiele więcej. Według himalaistów i innych miłośników wspinania się w wyposażeniu najważniejszą rolę odgrywają buty wspinaczkowe. Te przeznaczone na ścianki mają niezwykle elastyczne podeszwy, zabezpieczają też potrzebną przyczepność. We wspinaczce liczą się przede wszystkim:

• jakość;
• trwałość akcesoriów;
• komfort użytkowania.

Liny do uprzęży, buty wspinaczkowe i inne akcesoria z asortymentu sieci Decathlon

Sprzęt, jaki musisz skompletować, zależy głównie od tego, gdzie, jak i kiedy masz zamiar się wspinać. Podczas przygotowań warto zaufać renomowanym markom. W sklepach Decathlonu zaopatrzysz się między innymi w:

• buty i odzież alpinistyczną;
• raki;
• czekany;
• torby na liny;
• magnezję pod wieloma postaciami;
• kaski;
• karabinki.

Dla kogo jest wspinanie? Przygodę ze wspinaczką najlepiej rozpocząć na ściance wspinaczkowej

W bezpiecznych, w pełni kontrolowanych warunkach, pod nadzorem kompetentnych instruktorów. Trening próbny możesz przeprowadzić na jeszcze mniejszych obiektach – w niektórych parkach i ogródkach jordanowskich znajdziesz niewielkie ścianki, które pozwolą ci wyrobić sobie opinię przed wydaniem choćby grosza. Miej tylko na uwadze, że technicznie późniejsza wspinaczka wyraźnie różni się od łatwych, podstawowych i krótkich tras. Niektórzy decydują się nawet na wspinaczkę bez zabezpieczenia.

• Wspinaczka na wędkę – Na czym polega ten sport? Techniki wspinania i asekuracji
• Wspinaczka skałkowa dla początkujących – jak zacząć się wspinać?
• Drytooling – zimowa wspinaczka bez lodu i śniegu. Zasady i sprzęt
• Wspinaczka lodowa tylko dla odważnych – poznaj podstawy
• Wspinaczka wysokogórska (alpinizm) – na czym polega i jak zacząć?