Nazwa powstała tak samo, jak miało to miejsce w przypadku alpinizmu czy himalaizmu. Pochodzi od pasma górskiego, w którym uprawia się wspinaczkę górską. Jednak ze względu na specyficzne uwarunkowania, taternictwo stanowi dla wspinaczy odrębną, specyficzną kategorię. Ze względu na obecność zamarzniętych traw nawet w najwyższych partiach gór, niektórzy porównują je do wspinaczki lodowej. Większość miejsc przeznaczonych dla taterników znajduje się w Tatrach Wysokich, gdzie dominują granity i inne skały krystaliczne. Istotnym elementem przygotowań do wspinaczkowej wyprawy jest skompletowanie potrzebnego wyposażenia.
Taternictwo powierzchniowe to wymagający sport wspinaczkowy
Kiedyś nazywano tak każde zdobycie szczytu w Tatrach. Dlatego za pionierkę taternictwa – a raczej pierwszą znaną historii taterniczkę – można uznać Beatę z Kościeleckich Łaskę primo voto Ostrogską. To ona w 1565 r. przewodziła pierwszej odnotowanej w kronikach wycieczce w góry, która z dużym prawdopodobieństwem przecięła jedną z bocznych grani. Inne źródła wskazują na wyprawę Davida Frölicha z 1615 r., podczas której doszło do pierwszego potwierdzonego zdobycia szczytu Tatr – Kieżmarskiego Szczytu na terenie dzisiejszej Słowacji (2556 m n.p.m.).
Obecnie taternictwem określa się zaawansowaną wspinaczkę górską, prowadzoną poza wyznaczonymi szlakami turystycznymi.
Nie oznacza to, że turyści mogą się wspinać, gdzie im się tylko spodoba. Zarówno Tatrzański Park Narodowy w Polsce, jak i Tatranský národný park na Słowacji priorytetowo traktują zasady ochrony przyrody. Przykładowo TPN od 2006 roku prowadzi akcję „Tatry bez młotka” – razem z TOPR-em, PZA i Fundacją Wspierania Alpinizmu Polskiego im. Jerzego Kukuczki wytycza drogi po grani i trasy wspinaczki w taki sposób, by taternicy nie wbijali haków w skały. A jeśli już to robią, to by usuwali je ze skalnych ścian. Biwakowanie jest zabronione z wyjątkiem okoliczności zagrażających zdrowiu i życiu.
Podstawowe informacje o taternictwie jaskiniowym
Zdobywanie szczytów i wspinaczkę po grani określa się czasami mianem taternictwa powierzchniowego. Natomiast eksploratorzy podziemnych sal i korytarzy uprawiają taternictwo jaskiniowe. W tym przypadku wymogi są znacznie bardziej restrykcyjne:
- trzeba posiadać Kartę Taternika Jaskiniowego;
- niezbędna jest licencja TPN-u, wystawiana po ukończeniu specjalistycznego kursu;
- taternikom jaskiniowym udostępniono 25 wyselekcjonowanych pieczar i systemów jaskiniowych;
- do jednej jaskini może wejść/zejść maks. 15 osób dziennie.
Trasy taternickie w Tatrzańskim Parku Narodowym i w słowackich Tatrach
Tatry Wysokie, Dolina Rybiego Potoku, Dolina Pięciu Stawów Polskich, Hala Gąsienicowa – w tym obszarze polskie taternictwo gwarantuje najlepsze warunki do wspinaczki. Do tego dochodzą trzy skały położone w Tatrach Zachodnich. Lista dróg wspinaczkowych dla taterników obejmuje:
- rejon Morskiego Oka – Przełęcz Białczańska, Rysy, Mięguszowieckie Szczyty, Cubryna, Wrota Chałubińskiego, Mnich (boczna grań);
- region dolin Pięciu Stawów Polskich oraz Buczynową – Świnica, Przełęcz Zawrat, Mała Buczynowa Przełączka;
- obszar Hali Gąsienicowej z przyległościami – Żółta Przełęcz, Granaty, Kozi Wierch, Zawratowa Turnia, Świnica, Świnicka Przełęcz, Kościelce i Karb (do bocznej grani), Wapiennik przy schronisku Murowaniec;
- wylot Doliny Lejowej – pojedyncza brama skalna;
- żleb Jaroniec;
- Ścianę nad Dziurą.
W Tatrach Słowackich wygląda to nieco inaczej. Nie ma zamkniętej listy obszarów otwartych dla taternictwa, tylko ogólne przepisy określające ramy wspinaczki górskiej. Najważniejsze zasady mówią o tym, że:
- taternik powinien posiadać legitymację klubu wspinaczkowego;
- zejście ze szlaku turystycznego uzasadnia jedynie podejście bezpieczną drogą taternicką pod trasę o stopniu trudności minimum II (według skali tatrzańskiej);
- TANAP może zamykać i otwierać poszczególne regiony taternikom, m.in. ze względów bezpieczeństwa podczas zwiększonego zagrożenia lawinowego.
Taternictwo wymaga ścisłego przestrzegania pewnych zasad
Każdą wspinaczkę wysokogórską po różnych formacjach trzeba odnotować w celach statystycznych lub na potrzeby ewentualnej akcji ratunkowej. To jedyny obowiązek prawny. Osoby uprawiające taternictwo mają tu 2 możliwości – internetową i tradycyjną. TPN utworzył specjalną stronę i aplikację, dostępną pod adresem wspinanie.tpn.pl. Natomiast papierowe Księgi Wyjść Taternickich znajdują się w schroniskach górskich:
- nad Morskim Okiem;
- na Hali Gąsienicowej;
- w Dolinie Pięciu Stawów Polskich.
Taternicy powinni przestrzegać powszechnie obowiązujących zasady taternictwa na terenie TPN. Regulują je m.in. akty lokalne oraz ustawy krajowe. Zarządzenie Dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego w sprawie uprawiania taternictwa i narciarstwa ekstremalnego na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego mówi również o:
- obowiązku sprzątania wszelkich nieczystości;
- zakazie montażu i demontażu stałych punktów asekuracyjnych bez zezwolenia;
- rezygnacji z planów wspinaczkowych, jeśli naruszałoby to tryb życia dzikich zwierząt lub bytowanie roślin;
- zakazie hałasowania;
- szczegółowych warunkach uprawiania narciarstwa ekstremalnego, które często także wymaga wspinania się na skały.
Sprzęt taterniczy ze sklepów Decathlon
Taternictwu najbliżej jest do alpinizmu. Choćby ze względu na podobieństwa w budowie geologicznej. Wspinacze planujący wyjazd w Tatry powinni zainteresować się następującymi kategoriami wyposażenia wspinaczkowego dostępnego w asortymencie sklepów Decathlon:
- odzież alpinistyczna;
- raki;
- buty alpinistyczne;
- czekany;
- pozostałe akcesoria alpinistyczne.
Co każdy taternik wiedzieć powinien – jak zostać taternikiem?
Do aktywności wspinaczkowej nie potrzeba żadnego zezwolenia, zaświadczenia czy karty członkowskiej Polskiego Związku Alpinizmu. Panuje spora dowolność, co nie zwalnia od odpowiedzialności.
Taternik potrzebuje pewnego doświadczenia i umiejętności, jakie może zdobyć na łatwiejszych drogach wspinaczkowych. Nie obejdzie się bez doskonałej kondycji fizycznej, rozwagi, pokory dla gór, umiejętności dopasowania się do zmiennych warunków pogodowych czy braku lęku wysokości. Taternictwo to bardzo selektywny sport nie dla każdego.
Może Cię także zainteresować:
- Zawratowa Turnia – poznaj piękno tatrzańskich szczytów
- Wspinaczka wysokogórska (alpinizm) – na czym polega i jak zacząć?
- Mięguszowiecki Szczyt Czarny – jaki jest najłatwiejszy szlak?
- Zadni Gerlach – propozycja szlaku turystycznego. Co trzeba wiedzieć?
- Jaskinia Wielka Śnieżna – niezbędne informacje o najgłębszej jaskini Tatr
