Góry Mała Fatra (słow. Malá Fatra) często nazywane są miniaturowymi Tatrami. Wynika to ze zbliżonej budowy geologicznej i topografii terenu, co przekłada się na bliźniaczo podobne krajobrazy. Wizytówką pasma są jednak nie skaliste, najwyższe szczyty na głównej grani, a Janosikowe Diery – malownicze wąwozy i kaniony, nazwane na cześć słynnego zbója i bohatera narodowego Słowaków. Juraj Jánošík urodził się w 1688 r. w Terchovej. Wieś położona ok. 25 km na wschód od Żyliny stanowi dziś jedną z głównych baz wypadowych w góry dla turystów. Miłośnicy sportów zimowych chętnie odwiedzają tutejsze stacje narciarskie, o ile tylko pogoda sprzyja białemu szaleństwu.
Mała Fatra – najważniejsze informacje o pasmie górskim Karpat Zachodnich na Słowacji
Mała Fatra to część Łańcucha Małofatrzańskiego w Wewnętrznych Karpatach Zachodnich (słow. Vnútorné Západné Karpaty) lub Centralnych Karpat Zachodnich według polskich geografów. Sąsiaduje m.in. z Górami Kisuckimi, Magurą Orawską, Górami Strażowskimi i Wielką Fatrą. Bardzo ważnym elementem kształtującym region jest rzeka Wag, która utworzyła kanion i podzieliła pasmo górskie na dwie części. Odcinek nazywany Streczniańskim Przełomem (lub Przesmykiem) stanowi granicę pomiędzy:
- Małą Fatrą Luczańską w części południowo-zachodniej;
- Małą Fatrą Krywańską w części północno-wschodniej. Większość jej obszaru zajmuje Park Narodowy Mała Fatra z 19 rezerwatami przyrody.
Pod względem geologii i rzeźby terenu dominują skały granitowe, dolomitowe oraz wapienne – podobnie jak w Tatrach Zachodnich. W Małej Fatrze znajduje się sporo jaskiń krasowych, jednak wszystkie pozostają zamknięte dla turystów. Najwyższe wzniesienia mają skaliste wierzchołki, niżej dominują hale i dawne pastwiska (czyli fatry), lasy oraz długie, głębokie doliny. Tam, gdzie płyną górskie potoki, powstało wiele progów skalnych, wodospadów i kanionów. Wśród najsłynniejszych i najpiękniejszych zakątków są ponad 30-metrowe kaskady – wodospady Szutowski (Šútovský) oraz Klacki (Kľacký) – i Dolné, Horné i Nové Diery, czyli zespół dolin i kanionów (w dosłownym tłumaczeniu Dolne, Górne i Nowe Dziury). Górskie schroniska i hotele to:
- Chata Vrátna;
- Chata na Grúni;
- Chata pod Chlebom;
- Chata pod Suchým;
- Chata pod Kľačianskou Magurou;
- Útulňa Javorina pod Kľakom;
- Mikanova;
- Vendovka;
- Chata Fatranka;
- Bagarova Chata;
- Chata na Martinských holiach;
- Chata Javorina;
- Horská Chata Veronika.
Najwyższym szczytem Małej Fatry jest Wielki Krywań (1709 m n.p.m.)
Veľký Kriváň sąsiaduje z Piekielnikiem (1609 m n.p.m.) oraz drugim pod względem wysokości wzniesieniem o nazwie Chleb (1646 m). Kawałek dalej na wschód leży wierzchołek Hromové (1636 m). Pomiędzy najwyższymi szczytami gór znajduje się przełęcz Snilovské sedlo, gdzie wybudowano górną stację (1494 m) całorocznej kolejki gondolowej z Vratnej doliny. Dolna stacja znajduje się na wysokości ok. 744 m n.p.m. – w 2014 r. została poważnie uszkodzona przez lawinę błota i kamieni, która zeszła północnym zboczem Wielkiego Krywania i głównej grani po wyjątkowo obfitych opadach deszczu. Trasa 8-osobowych wagoników kolejki linowej biegnie nad zielonym szlakiem pieszym – pokonanie tego samego przewyższenia na własnych nogach zajmuje ok. 2 godziny.
Pozostałe, ważne szczyty pasma krywańskiej Małej Fatry:
- Mały Krywań (1671 m);
- Wielki Rozsutec (1610 m);
- Stoh (1607 m);
- Suchý (1468 m);
- Mały Rozsutec (1344 m);
- Luczańskiej Małej Fatry:
- Veľká lúka, Wielka Łąka (1476 m);
- Krížava (1457 m);
- Minčol (1364 m);
- Kľak (1351 m);
- Hnilická Kýćera (1217 m).
Propozycje wycieczek po Małej Fatrze. Plany wędrówek słowackimi szlakami turystycznymi
Nie wszystkie odcinki są łatwe, proste i przyjemne – zdobycie niektórych szczytów, przejście przez przełęcze czy Janosikowe Diery może wymagać pokonania drabinek i korzystania z pomocniczych łańcuchów. Dotyczy to zwłaszcza wyższej, wschodniej części Małej Fatry. Podane poniżej czasy przejścia to tylko orientacyjne szacunki:
- Z Terchovej na Wielki Krywań – ok. 13 km i 6-8,5 h w jedną stronę pieszo. Najpierw zieloną nitką z centrum do Doliny Obšívanka, dalej niebieskim szlakiem pod Malé nocľahy. Stamtąd trasą żółtą przez Sokolie na przełęcz Prislop, następnie niebieską przez Baraniarky, Žitné i Kraviarske na Chrapáky. Dalej szlakiem żółtym do głównej grani i czerwoną odnogą z przełęczy Bublen na wschód, przez Piekielnik. Zejście z Wielkiego Krywania do któregoś z pobliskich schronisk to kwestia 40-60 minut schodzenia lub przejście do dolnej stacji i oczekiwanie na zjazd kolejką.
- Z Białego Potoku przez Janosikowe Diery na Wielki Rozsutec, powrót przez Mały Rozsutec – łącznie ok. 13,6 km, 6-8 h. Najpierw szlakiem niebieskim wzdłuż potoku Hlboký. Na przełęczy Sedlo Medzirozsutce trasą czerwoną na południe, do pierwszego Rozsutca. Powrót na przełęcz tą samą drogą, przejście na szlak zielony i odbicie na zachód w pobliżu Sedlo Zákres. Zejście z Małego Rozsutca cały czas szlakiem zielonym.
- Ze stacji narciarskiej Fačkovské sedlo do miejscowości Rajecká Lesná – ok. 16,6 km, 5:20-7 h. Z parkingu podejście żółtym szlakiem na Reváň i Kľak. Zejście ze szczytu trasą czerwoną na Vríčanské sedlo, po drodze Ostrá skala. Zejście do punktu Široká, ústie – dalej do centrum szlakiem niebieskim, wzdłuż drogi lokalnej nr 2111. Punkt początkowy i końcowy wycieczki leżą przy drodze krajowej 64, co ułatwi powrót na parking komunikacją autobusową (linia 307406).
Sprzęt na wędrówki wzdłuż i wszerz Małej Fatry
Do wielogodzinnego treningu trzeba się dobrze przygotować, by zmniejszyć ryzyko wypadków i urazów. Do tego pogoda w górach może zmienić się diametralnie z godziny na godzinę. Mała Fatra nie jest tu żadnym wyjątkiem. Przed wyjazdem na Słowację warto przejrzeć ofertę Decathlonu, gdzie są dostępne:
- obuwie trekkingowe i turystyczne;
- plecaki, torby i ochronne pokrowce;
- odzież turystyczna i trekkingowa;
- dodatkowe akcesoria:
- GPS, kompasy, mapy turystyczne, zegarki;
- lornetki na punkty widokowe z rozległymi panoramami na góry;
- kijki trekkingowe;
- apteczki turystyczne;
- czołówki, lampki, latarki.
Mała Fatra, Słowacja – informacje praktyczne. Ubezpieczenie, parkingi, atrakcje, noclegi
Turyści, którzy jadą w góry Małej Fatry, zatrzymują się między innymi w miejscowościach:
- Terchová – pomnik zbójnika Janosika przy wejściu do Vrátnej doliny, wakacyjny festiwal Dni Janosika, muzyka ludowa z niematerialnej listy dziedzictwa kulturowego UNESCO, duży parking na osiedlu Biely potok przy węźle szlaków;
- Streczno – zamek z XIII/XIV wieku i park Średniowieczna Wioska, ruiny Starego Zamku Strečno;
- Nezbudská Lúčka – przeprawa promowa przez Wag;
- uzdrowisko Rajecké Teplice;
- Turany – zabytki sakralne;
- Vrútky – zabytkowe kościoły, muzeum Klementa Gottwalda;
- Martin – Muzeum Etnograficzne, Muzeum Wsi Słowackiej, zabytki sakralne, Cmentarz Narodowy, budynki i instytucje Macierzy Słowackiej;
- Żylina – zamki Budatin, Hričov oraz Lietava, zabytkowy rynek i świątynie, pałac Rosenfelda, Muzeum Považské, wieża widokowa na Dubni.
Przed wyjściem w słowackie góry warto wykupić odpowiednią polisę turystyczną – opłacanie składek zdrowotnych w Polsce nie pokryje kosztów ewentualnej akcji ratowniczej. Kwoty na rachunkach za pomoc, jakie wystawia Horska Zachranna Służba, sięgają nawet kilkunastu tysięcy euro. Większość parkingów u stóp gór jest płatna, w cenie 5-10 € za dzień.
Fot. główne: Pudelek (Marcin Szala) via Wikipedia, CC BY-SA 3.0
Może Cię także zainteresować:
- Baraniec w Tatrach Zachodnich – opis szlaku, dojazd, parking, czas podejścia
- Krywań – najważniejsze informacje. Opis szlaku, dojazd, parking, czas podejścia
- Beskid Mały – co zobaczyć? Najciekawsze szlaki i atrakcje
- Tatry Bielskie – najwyższe szczyty, najlepsze szlaki i najciekawsze atrakcje
- Beskid Śląski – co zobaczyć? Szlaki, atrakcje turystyczne i trasa na Skrzyczne
