Zapamiętaj!
- Przełęcz nad Roztokami Górnymi, położona w Bieszczadach, jest ważny punktem turystycznym i historycznym.
- Znajduje się na wysokości 801 m n.p.m., oferując widoki na słowackie Bieszczady.
- Była świadkiem ważnych wydarzeń historycznych, w tym walk z I i II wojny światowej.
- Dla turystów dostępne są ciekawe szlaki turystyczne, a także wieża widokowa.
Przełęcz nad Roztokami Górnymi – gdzie się znajduje?
Przełęcz nad Roztokami stanowi ważny punkt na mapie Bieszczad Zachodnich. Jest nie tylko naturalnym przejściem między wzgórzami, ale także miejscem o bogatej przeszłości na pograniczu polsko-słowackim. Przez przełęcz przebiega granica pomiędzy dwoma państwami i niebieski szlak graniczny. Jej nazwa w języku słowackim brzmi Ruské Sedlo.
Jak dojechać w okolice przełęczy?
Położona między Rypim Wierchem a Okrąglikiem przełęcz jest dostępna zarówno z polskiej, jak i słowackiej strony. Z polskiej strony można dojechać samochodem asfaltową drogą ze wsi Majdan koło Cisnej. Droga prowadzi przez Liszną i Roztoki Górne aż do znaku zakazującego ruchu. Został ustawiony dość niedawno – wcześniej można było dojechać na samą przełęcz. Obecnie auto najlepiej zostawić na granicy lasu. Od strony Słowacji prowadzi tu jedynie droga gruntowa. Dojście nią do słowackiej wsi Ruské zajmie godzinę. Nieco dłuższy będzie powrót (ok. 1,5 godziny).
Atrakcje turystyczne w okolicy Przełęczy nad Roztokami Górnymi
Przełęcz nad Roztokami Górnymi to ważne miejsce dla ruchu turystycznego. Warto spędzić tu więcej czasu, by poznać zagmatwaną historię Bieszczad. Jednak wczasowiczów przyciąga tu gęsta siatka szlaków turystycznych. Biegną one zarówno przez tereny polskie, jak i słowackie.
Szlaki turystyczne na Przełęczy nad Roztokami Górnymi
Turyści przyjeżdżają w Bieszczady, by być blisko natury i przemierzać pieszo te malownicze tereny. Taką szansę mają właśnie na przełęczy. Do ich dyspozycji są bowiem:
- czerwony szlak turystyczny E3, który łączy Przełęcz Dukielską z Wielką Rawką;
- niebieski szlak turystyczny E3, łączący Łupków z Balnicą;
- żółty szlak turystyczny z Cisnej na przełęcz;
- fragment Szlaku Karpackiego na odcinku Okrąglik – Rypi Wierch.
Wybór którejś z tych tras oznacza wielogodzinne wędrówki. Trzeba się do nich dobrze przygotować, dlatego przed wyjazdem odwiedź dobrze zaopatrzony sklep sportowy taki jak Decathlon. Potrzebne będą bowiem akcesoria turystyczne (np. kijki trekkingowe), a przede wszystkim wytrzymałe obuwie turystyczne i trekkingowe oraz odzież turystyczna i trekkingowa.
Wieża widokowa na Przełęczy nad Roztokami Górnymi
Zanim jednak wyruszysz w drogę, skorzystaj z atrakcji dostępnych na przełęczy. Jedną z nich jest wieża widokowa, dzieło Nadleśnictwa Cisna. Ten skromny, lecz malowniczo usytuowany punkt obserwacyjny umożliwia podziwianie rozległej panoramy słowackiej doliny oraz ruin wsi Ruské i majestatycznych wzgórz Bukovských Vierchów. U stóp wieży zaprojektowano parking, co dodatkowo podkreśla jej przyjazny charakter dla turystów poszukujących bliskości z naturą i spokojnego wypoczynku.
Szaniec konfederatów barskich na Przełęczy nad Roztokami Górnymi
Jak wspomniano wcześniej, było to miejsce ważne dla obronności kraju. W pobliżu Przełęczy nad Roztokami Górnymi znajduje się historyczny „Szaniec nad Roztokami”. To znaczący relikt konfederacji barskiej, który jest dostępny dla turystów. Ta fortyfikacja obronna, podobna do innych umocnień z tego okresu w Beskidzie Niskim i Sądeckim, rozciąga się na około 300 metrów. Jest to konstrukcja obejmująca obszar dwóch hektarów, co świadczy o jej rozmiarze i strategicznym znaczeniu.
W 2018 roku, upamiętniając 250-lecie konfederacji barskiej oraz stulecie odzyskania niepodległości, utworzono ścieżkę historyczną „Szaniec konfederatów barskich”. Składająca się z 11 przystanków trasa, prowadzi w kierunku Okrąglika, pokrywając się z niebieskim szlakiem granicznym. Stworzyli ją eksperci z Nadleśnictwa Cisna, Stowarzyszenia „Orły Historii” oraz Wojewódzki Konserwator Zabytków w Przemyślu.
Wieś Ruské na Przełęczy nad Roztokami Górnymi – opis szlaku
Jak wspomniano wcześniej, Przełęcz nad Roztokami Górnymi to dobry punkt wyjścia na bieszczadzkie szlaki. Warto jednak poświęcić czas, by zejść do wsi Ruské. Prowadzi tam kręta droga gruntowa, którą przecina niebieski szlak graniczny. Po drodze znajduje się chatka turystyczna z miejscem na biwak, a także zapewniający cień bukowy las. Tylko godzina wędrówki dzieli nas od tego miejsca. O tym, że jesteśmy blisko celu, powiadomią nas stare słupy graniczne, a także obelisk upamiętniający wejście na te tereny Armii Czerwonej. Wyzwolenie wsi miało miejsce 8 października 1944 roku.
Ruské jest obecnie niezamieszkałe – mimo że podczas drugiej wojny światowej wiejskie zabudowania uległy zniszczeniu, udało się podnieść miejscowość z ruiny. Mieszkańców wysiedlono jednak w 1986 roku w związku z budową zalewu Starina. Teoretycznie na te tereny nie można wchodzić, ponieważ zbiornik służy jako ujęcie wody pitnej dla dużych słowackich miast (Koszyc i Preszowa), obecnie zakaz nie jest tak mocno respektowany. Wielu dawnych mieszkańców postawiło tu dacze, w których spędzają wolny czas. Nadal trudno im się pogodzić z utratą swoich domów.
We wsi zachowały się dawne cmentarze (z czasów pierwszej wojny oraz grzebalny przy nieistniejącej już cerkwi), po drodze można zobaczyć także przydrożne krzyże. Niesamowite wrażenie sprawiają też ogrody, które często stanowią jedyną pamiątkę po dawnych zabudowaniach. Być może wśród kwitnących kwiatów komuś uda się odnaleźć pozostałości dawnej cerkwi? Pierwsza stanęła tu w XVIII wieku, natomiast do niedawna jej miejsce zajmowała niewielka kapliczka.
Ciekawostki przyrodnicze
Wieś Ruské może budzić nostalgię, ale brak stałych mieszkańców nie oznacza, że zanikło tu życie:
- jeśli masz szczęście, zobaczysz tropy niedźwiedzia, w okolicy żyją również żubry;
- przy szlaku do wsi znajdują się źródła rzeki Cirochy;
- w okolicy wsi znajdują się stanowiska dziewięćsiła bezłodygowyego – roślina do 2014 roku podlegała w Polsce ochronie ścisłej, natomiast obecnie jest objęta ochroną częściową.
Historyczne znaczenie przełęczy
Przełęcz nad Roztokami Górnymi odgrywała ważną rolę w historii regionu, będąc świadkiem wielu ważnych wydarzeń. Przebiegał tędy ważny szlak handlowy na Węgry, znany jako Porta Rusica. Był wykorzystywany już od XVI wieku, a jego resztki zachowały się do dziś. W czasach konfederacji barskiej w pobliżu przełęczy znajdował się szaniec nad Roztokami, który stanowił ważną fortyfikację obronną.
Przełęcz odegrała znaczącą rolę w konfliktach XX wieku. Podczas I wojny światowej miały tu miejsce zacięte walki. Natomiast w czasie odwrotu wojsk rosyjskich w maju 1915 r., przełęcz stała się miejscem zaopatrzenia frontu wschodniego, co zaowocowało budową kolejki wąskotorowej i linowej dla wsparcia transportu. Z kolei podczas II wojny światowej znaczenie przełęczy wzrosło jeszcze bardziej. Ufortyfikowana przez Niemców wydawała się niezdobyta, lecz Armia Czerwona zdołała przełamać obronę w 1944 r., zajmując tereny.
Panorama i niezwykła przyroda w okolicy Przełęczy nad Roztokami
Przełęcz ma nie tylko historyczne znaczenie, ale również jest ważna dla współczesnych turystów. Oferuje bowiem spektakularne widoki na słowackie Bieszczady, których nazwa brzmi Bukovské Vrchy. Jest to idealne miejsce dla miłośników górskich krajobrazów i natury. Otoczenie przełęczy charakteryzuje się bogatą florą i fauną typową dla regionu.
Przełęcz nad Roztokami to miejsce, które łączy w sobie wyjątkowe walory przyrodnicze, historyczne i kulturowe. Jest to idealny cel dla turystów poszukujących wiedzy o historii, przyrodzie oraz pięknych krajobrazach Bieszczad.
Fot. Główne: User:PM – pl:Wikipedysta:P – Praca własna, Domena publiczna
Może Cię także zainteresować:
- Przełęcz Łupkowska – granica między Beskidem Niskim a Karpatami
- Przełęcz Dukielska – najważniejsze informacje, ciekawe szlaki turystyczne
- Przełęcz Kubalonka w Beskidzie Śląskim – atrakcje, szlaki turystyczne!
- Przełęcz Przysłop – idylliczny zakątek między Gorcami a Beskidem Wyspowym
- Gładka Przełęcz – jak wygląda dojście?
