Na uboczu mapy, tam, gdzie przyroda w wielu miejscach wciąż pozostaje nietknięta ludzką ręką, na wędrowców czekają dzikie, intensywnie zieleniejące w słońcu lasy i ukryte w nich, przyjemne szlaki. Kilka z nich prowadzi przez obszar klina granicznego Polski, Ukrainy i Słowacji na Wielką Rawkę. Niezbyt niski, ale i nie nazbyt wysoki szczyt można zdobyć krótką drogą z Przełęczy Wyżniańskiej bądź też startując z parkingu w Rzeczycy. Dla tych, którzy wolą wyjść w góry na dłużej, ciekawą opcją (choć organizacyjnie i z pewnością też kondycyjnie wymagającą) będzie wybór drogi z Wetliny przez Rabią Skałę na Wielką Rawkę aż do Ustrzyk Górnych.
Zielony szlak z Przełęczy Wyżniańskiej, czyli Mała i Wielka Rawka dla każdego
Mierząca 1304 m n.p.m Wielka Rawka to nie tylko najwyższy punkt pasma granicznego, lecz także jedyny bieszczadzki szczyt (po stronie polskiej) poza grupą Halicza i Tarnicy przekraczający wysokość 1300 metrów. Po dotarciu na górę zobaczysz wyjątkową panoramę otwartą na przysłowiowe cztery strony świata. Gdy skierujesz wzrok na południowy wschód, dostrzeżesz długie pasmo różnorodnych wzniesień od Bukowego Berda przez Tarnincę, Rozsypaniec, Pilszkę, Wielki Wierch aż po Ostrą Horę oraz ukrytą nieco w tyle linię Połoniny Borżawa. Z kolei patrząc w stronę północno-zachodnią obejmiesz spojrzeniem panoramiczną linię:
- Małego Jasła;
- Łopiennika;
- Smerka;
- Kiczery;
- Połoniny Wetlińskiej od Osadzkiego Wierchu po schronisko;
- Jawornika.
Wędrówka zielonym, najkrótszym szlakiem z Przełęczy Wyżniańskiej na Małą i Wielką Rawkę będzie dla Ciebie naprawdę przyjemna. Dystans do pokonania to jedynie 4,5 km. Powinno Ci to zająć mniej więcej 1 godzinę i 15 minut, chyba że po drodze zdecydujesz się na odpoczynek w bacówce PTTK Pod Małą Rawką. Wyżej, gdy już osiągniesz grzbiet działu i szczyt Małej Rawki (znaki przy bacówce wskazują czas przejścia 1 h), czeka spora połonina i wejście na żółty szlak, który w ok. 20 minut doprowadzi Cię do górnego celu wędrówki, Wielkiej Rawki.
Niebieski szlak z Ustrzyk Górnych – przez schronisko PTTK Kremenaros na Wielką Rawkę
Alternatywną opcją dostania się na szczyt Wielkiej Rawki jest start z miejscowości Ustrzyki Górne. Pierwsze 2 km niebieskiego szlaku pokonasz drogą 897, która ciągnie się równo ze wstęgowatym potokiem Rzeczyca (stanowi on lewy dopływ Sołokii). Po drodze miniesz schronisko PTTK Kremenaros, znane również jako Pulpit. Jest ono położone niedaleko szlaku czerwonego na Połoninę Caryńską oraz stanowi popularny punkt wyjścia w wyższe partie Bieszczadów. Jeżeli planujesz wycieczkę w sezonie wiosenno-letnim z pewnością będzie ono otwarte, jednak w okresie jesienno-zimowym uwzględnij fakt, że w schronisku trwać może tzw. przerwa zimowa. Dlatego nawet na krótką wycieczkę przygotuj odpowiedni ekwipunek z termosem pełnym ciepłego picia na pierwszym miejscu.
Po około półgodzinnym marszu szlakiem niebieskim skręcisz do lasu. Stąd ścieżka ciągnie się bieszczadzkim borem aż na sam szczyt. To tam następuje eksplozja widoków, która, po dość monotonnej drodze wśród gęstwiny (choć naprawdę wyjątkowej), wywiera niezapomniane wrażenia. Przy dobrej pogodzie, prócz okolicznych pasm szczytów i połonin, możesz zauważyć stąd Gorgany i Tatry. Dawniej na Wielkiej Rawce mieściło się ważne w kraju stanowisko geodezyjne. Obecnie pozostałością po nim jest charakterystyczny betonowy słup. Połonina szczytowa nie oferuje rozbudowanej ani właściwie żadnej infrastruktury turystycznej. Ma to zarówno swoje wady, jak i zalety. Z pewnością do tych drugich można zaliczyć dzikość tamtejszej przyrody. Co ciekawe, to właśnie połonina na Wielkiej Rawce uchodzi za tą, która zachowana została w najbardziej naturalnym stanie w całych Bieszczadach.
Wielka Rawka w Wetliny przez Krzemieniec – wielkie bieszczadzkie wyzwanie
Na wybitnie długiej trasie z Wetliny do Ustrzyk Górnych nad potokiem Wołosatym (33,5 km do przejścia w ok. 12 godzin) nie ma panoramicznych widoków, dlatego też, jeśli to ich właśnie szukasz, rozważ inne dostępne warianty. Jednak idąc tędy, czekają na Ciebie inne atrakcje, m.in. wyjątkowe karpackie drzewostany o baśniowym charakterze, których w tym stanie zachowało się niewiele nawet w Bieszczadach. Monotonię leśnej drogi przełamują też niespotykane zwykle w tych górach twory np. kilkudziesięciometrowe urwisko skalne, które opada gwałtownie na stronę słowacką. Napotkasz je tuż za słupkiem granicznym nr 1/15. Trasa ta wiedzie przez Krzemieniec (1221 m n.p.m).
Szczyt ten znajduje się na trójstyku granic, ale to nie jedyna jego wyjątkowa cecha. Krzemieniec to miejsce, gdzie tak, jak w matematyce zbiory łączą się w część wspólną, tak nakładają się na siebie obszary chronione, tworząc Międzynarodowy Rezerwat Biosfery Karpat Wschodnich. Do wielkiej trójki należą:
- rodzimy Bieszczadzki Park Narodowy;
- Użański Park Narodowy (ukraiński);
- Park Narodowy Połoniny (słowacki).
Znany również pod nazwą Kremenaros (z węgierska) Krzemieniec to najwyższy szczyt słowackich Gór Bukowskich, a także najdalej wysunięty na wschód punkt tego kraju. Wetlina, Ustrzyki Górne oraz pobliskie Wołosate to idealne miejsca wypadowe w górne partie Bieszczadów. Szeroka baza noclegowa pozwala przemierzać szlaki ze spokojem oraz wyznaczać na bieżąco nowe trasy do pokonania. Nawet jeśli masz w planach jedynie Tarnicę, w ramach zdobywania kolejnych szczytów Korony Gór Polski, zostaw sobie pole manewru – może bowiem okazać się, że plątanina szlaków pomiędzy zalesionymi szczytami i otwartymi na wszystkie strony świata połoninami tak Cię zauroczy, że postanowisz wyruszyć gdzieś jeszcze. Wielka Rawka, zajmująca godne siódme miejsce na liście najwyższych bieszczadzkich wierzchołków, to widokowy strzał w dziesiątkę.
Wielka Rawka i Krzemieniec na trójstyku granic – zobacz więcej niż tylko słynne połoniny
Na górnej połoninie, która obejmuje szczyt Wielkiej Rawki (w różnych źródłach podawana jest wartość 1304 m lub 1307 m n.p.m.) i pozwala smakować nieograniczone, wspaniałe widoki, nie prowadzono wypasu, a działalność człowieka ograniczona została do minimum. W okolicy masywu Małej i Wielkiej Rawki nie ma bogatej infrastruktury turystycznej, a obecna wyraźnie nawiązuje do historii regionu, jego charakterystycznej kultury oraz tworzy niepowtarzalną atmosferę. Jeżeli szukasz urokliwych tras, ale jednocześnie pragniesz oddalić się od najpopularniejszych, nieustannie tłocznych ścieżek polskich Karpat, wycieczka po Bieszczadzkim klinie będzie dla Ciebie miłą i wartościową odmianą.
Krótkie podejścia na Wielką Rawkę oraz wspomniana wyżej, najdłuższa trasa graniczna przez Rabią Skałę to dopiero początek. Na szczyt możesz wejść również szlakiem zielonym przez Dział. Droga z Wetliny mierzy prawie 11 km i na jej przejście musisz poświęcić ok. 4 godzin. To wariant pośredni, który nie pozwoli Ci zmęczyć się nadmierni, za to da wyraźnie odczuwalny przedsmak bieszczadzkiego wędrowania. Co więcej, nic nie stoi na przeszkodzie, aby po zdobyciu szczytu pójść dalej w stronę Krzemieńca i czerwonym szlakiem w dół, aż do Nowej Siedlicy (Novej Sedlicy). Jeżeli wybierzesz to zejście, masz szansę skorzystać z możliwości podziwiania nieokiełznanej, wciąż dzikiej przyrody, a jednocześnie zaznania wyjątkowej atmosfery tych miejsc, w których góry, zwierzęta, rośliny i ludzie współżyją w zawiłej symbiozie, jakby na przekór antropogenicznym obrazom świata.
Fot. Główne: Zyxist via Wikipedia, CC0
Może Cię także zainteresować:
- Mała Rawka – poznaj widokowy szlak turystyczny w Bieszczadach
- Krzemieniec – tu znajduje się trójstyk granic! Szlaki turystyczne
- Trójstyk Bieszczady – gdzie się znajduje, informacje o szlakach i widokach
- Wielka Przehyba – szlaki i ciekawostki turystyczne. Zaplanuj wędrówkę!
- Połonina Caryńska – opis szlaku, skąd wejść, ile czasu zajmuje?
