Czym jest widmo Brockenu? Opis zjawiska
Widmo Brockenu, znane również jako zjawisko Brockenu lub mamidło górskie, to intrygujące zjawisko optyczne występujące w górach. Polega ono na zaobserwowaniu własnego cienia na chmurze znajdującej się poniżej obserwatora. Zjawisko to może być dodatkowo wzbogacone o tęczową obwódkę otaczającą cień, zwaną glorią. Warunki niezbędne do zaobserwowania widma Brockenu są dość specyficzne:
- obserwator musi znajdować się na linii pomiędzy słońcem a mgłą lub chmurą, która pełni rolę ekranu dla rzucanego cienia;
- mgła lub chmura musi być położona poniżej obserwatora, co sprawia, że zjawisko to jest najczęściej widoczne w wyższych partiach gór.
Nazwa zjawiska pochodzi od szczytu Brocken w górach Harz w Niemczech, gdzie zostało ono po raz pierwszy opisane przez Johanna Esaiasa Silberschlaga w 1780 roku. Od tego czasu widmo Brockenu fascynuje zarówno naukowców, jak i turystów górskich, stając się przedmiotem badań i obserwacji. Interesującym aspektem widma Brockenu jest efekt pozornego powiększenia cienia obserwatora. Dzieje się tak, ponieważ projekcja naturalnej wielkości cienia na tle oddalonych gór sprawia wrażenie, że jest on znacznie większy niż w rzeczywistości. Ten optyczny trik dodatkowo potęguje wrażenie niezwykłości zjawiska.
Gdzie w Polsce można zobaczyć widmo Brockenu?
W Polsce widmo Brockenu można zaobserwować w kilku pasmach górskich, jednak najczęściej zjawisko to występuje w Tatrach. Wysokie szczyty tatrzańskie stwarzają idealne warunki do powstania tego fascynującego zjawiska optycznego. Szczególnie popularnymi miejscami obserwacji są Kasprowy Wierch, Świnica czy Rysy.
Poza Tatrami, widmo Brockenu bywa również widoczne w Beskidach. Choć rzadziej niż w Tatrach, zjawisko to można zaobserwować na szczytach takich jak Babia Góra czy Pilsko. Warunki atmosferyczne w tych rejonach czasami sprzyjają powstaniu tego niezwykłego efektu optycznego. Warto pamiętać, że widmo Brockenu jest zjawiskiem stosunkowo rzadkim i trudnym do przewidzenia. Jego pojawienie się zależy od wielu czynników atmosferycznych, takich jak odpowiednie nasłonecznienie, obecność mgły lub chmur na odpowiedniej wysokości oraz pozycja obserwatora względem słońca.
Bezpieczeństwo przede wszystkim – jak przygotować się w góry?
Planując wyprawę w góry, należy pamiętać o podstawowych zasadach bezpieczeństwa. Przede wszystkim, kluczowe jest odpowiednie przygotowanie fizyczne i sprzętowe. Górskie wędrówki wymagają dobrej kondycji i wytrzymałości.
- Wybierając się w góry, należy zadbać o odpowiedni strój i obuwie. Warto zaopatrzyć się w wygodne, wodoodporne buty trekkingowe z dobrą przyczepnością. Ubranie powinno być dostosowane do warunków pogodowych, najlepiej składające się z kilku warstw, które można zakładać lub zdejmować w zależności od temperatury. Potrzebne elementy górskiej garderoby kupisz na przykład w sklepie Decathlon;
- Niezbędnym elementem wyposażenia jest plecak z prowiantem i wodą. Warto zabrać ze sobą mapę terenu, kompas lub GPS, a także latarkę czołową. W górach pogoda może zmienić się nagle, dlatego zawsze należy mieć przy sobie ciepłe i nieprzemakalnie ubranie, nawet jeśli prognoza jest korzystna;
- Przed wyruszeniem na szlak, warto zapoznać się z aktualnymi warunkami pogodowymi i prognozą na najbliższe godziny. Należy również poinformować kogoś o planowanej trasie i przewidywanym czasie powrotu. W razie wypadku taka informacja może okazać się kluczowa dla służb ratowniczych.
Czy istnieje klątwa widma Brockenu?
Wokół zjawiska widma Brockenu narosło wiele legend i przesądów. Jednym z najbardziej znanych jest tzw. klątwa widma Brockenu. Według tej legendy osoba, która zobaczy widmo Brockenu, ma umrzeć w górach. Przesąd ten został wymyślony i spopularyzowany przez Jana Alfreda Szczepańskiego w 1925 roku. Istnieje jednak sposób, by uchronić się przed niechybną zgubą. Co trzeba zrobić? Autor tej górskiej plotki wyjaśnia, że ujrzenie widma Brockenu po raz trzeci „odczynia urok” i osoba ta może czuć się bezpieczna w górach.
Warto jednak podkreślić, że jest to jedynie przesąd, niemający żadnego naukowego uzasadnienia. Widmo Brockenu to fascynujące zjawisko optyczne, które nie ma żadnego wpływu na bezpieczeństwo osób je obserwujących. Mimo braku naukowych podstaw legenda o klątwie widma Brockenu wciąż żyje w świadomości wielu turystów górskich. Niektórzy traktują ją z przymrużeniem oka, inni podchodzą do niej z większą powagą. Niezależnie od tego, warto pamiętać, że bezpieczeństwo w górach zależy przede wszystkim od odpowiedniego przygotowania i zachowania ostrożności, a nie od mitycznych klątw.
Widmo Brockenu, choć otoczone aurą tajemniczości, jest fascynującym zjawiskiem optycznym. Jego pojawienie się na górskim szlaku może być niezapomnianym przeżyciem dla każdego miłośnika przyrody i górskich wędrówek. Warto jednak pamiętać, że bezpieczeństwo w górach powinno być zawsze priorytetem, niezależnie od tego, jakie zjawiska chcemy zaobserwować.
Zdj. główne: Σ64 via Wikimedia Commons, CC BY 3.0
